Điều trị suy sinh dục nam: Khi nào cần dùng testosterone? Khi nào nên hỗ trợ sinh sản?

Điều trị suy sinh dục nam: Khi nào cần dùng testosterone? Khi nào nên hỗ trợ sinh sản?

“Tôi mệt mỏi, giảm ham muốn, xét nghiệm testosterone thấp – Có nên dùng thuốc nội tiết không?”

Đây là câu hỏi rất phổ biến ở các nam giới trung niên. Câu trả lời: Không phải ai testosterone thấp cũng nên dùng testosterone ngoại sinh, và nếu bạn còn mong muốn sinh con thì cần tránh hoàn toàn TRT (liệu pháp thay thế testosterone).

Mục tiêu điều trị suy sinh dục là gì?
1.Phục hồi nồng độ testosterone về mức sinh lý
2.Cải thiện triệu chứng (thể chất – sinh dục – tâm thần)
3.Tăng chất lượng sống
4.Bảo tồn khả năng sinh sản nếu có nhu cầu
Vì vậy, trước khi điều trị, cần đánh giá loại suy sinh dục (nguyên phát – thứ phát – khởi phát muộn) và mục tiêu của bệnh nhân (phong độ – sinh sản – phòng loãng xương…).

Liệu pháp thay thế testosterone (TRT): Khi nào nên dùng?
Chỉ định TRT:
-Testosterone huyết thanh < 12 nmol/L (khoảng < 350 ng/dL)
-Có biểu hiện thiếu hụt rõ ràng: giảm ham muốn, rối loạn cương, loãng xương…
-Không có kế hoạch sinh con
Không nên dùng khi:
-Đang muốn có con (TRT làm ức chế sinh tinh tự nhiên)
-Có bệnh lý tuyến tiền liệt tiến triển, Hct cao, hoặc rối loạn chuyển hóa chưa kiểm soát
Các dạng thuốc testosterone hiện nay

Dạng thuốc	Ưu điểm	Nhược điểm
Uống (undecanoate)	Dễ dùng, ít đau	Hấp thu không ổn định, tác động gan
Gel bôi	Ổn định, hấp thu nhanh	Có thể lây sang người khác, phải dùng mỗi sáng
Tiêm bắp (cách 2–3 tuần)	Tác dụng kéo dài, dễ tuân thủ	Tăng – giảm nồng độ đột ngột
Cấy dưới da	Ổn định dài hạn	Cần tiểu phẫu, chi phí cao

Theo dõi gì khi đang dùng TRT?
-Testosterone máu (sáng) mỗi 3–6 tháng
-PSA (kháng nguyên tuyến tiền liệt)
-Hematocrit (tránh đa hồng cầu)
-Lipid máu, chức năng gan
-Triệu chứng lâm sàng cải thiện hay không?
Nếu bạn muốn có con, TRT là sai lầm nghiêm trọng
Testosterone ngoại sinh sẽ ức chế trục hạ đồi – tuyến yên – tinh hoàn → ngưng sinh tinh → vô sinh tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Giải pháp thay thế an toàn:
1. Gonadotropin (hCG ± FSH hoặc hMG):
-Kích thích tinh hoàn tự sản xuất testosterone và sinh tinh
.  -Phù hợp cho bệnh nhân suy sinh dục thứ phát hoặc suy tinh hoàn nhẹ
2. Clomiphene citrate (SERM):
-Tăng tiết GnRH nội sinh
.   -Duy trì sản xuất tinh trùng, không làm teo tinh hoàn
3. Chất ức chế aromatase (Letrozole, Anastrozole):
.    -Giảm chuyển testosterone → estrogen
. -Cân bằng lại tỷ lệ T/E, tăng testosterone nội sinh
Hỗ trợ sinh sản: Khi không thể phục hồi tự nhiên
Ở những bệnh nhân bị vô tinh không do tắc nghẽn (NOA) hoặc có hội chứng Klinefelter, vẫn có thể hy vọng:
Kỹ thuật vi phẫu lấy tinh trùng tinh hoàn (mTESE)
  -Tìm các ổ sinh tinh nhỏ còn sót lại
  -Kết hợp ICSI (tiêm tinh trùng vào trứng)
Có thể trữ lạnh tinh trùng sau lấy, dùng về sau
Lộ trình điều trị thực tế:
Một ví dụ Bệnh nhân 38 tuổi, lấy vợ 5 năm chưa có con, xét nghiệm testosterone toàn phần 8.1 nmol/L, FSH tăng, LH tăng, tinh dịch đồ không có tinh trùng (azoospermia).
Chẩn đoán: Suy sinh dục nguyên phát
Hướng xử trí:
  -Ngưng toàn bộ thuốc chứa testosterone trước đó
-Dùng hCG kết hợp rFSH trong 3 tháng
-Theo dõi testosterone và tinh dịch đồ định kỳ
-Sau 3 tháng: tiến hành mTESE để lấy tinh trùng → trữ lạnh → ICSI
Cảnh báo quan trọng
-Không tự ý dùng testosterone theo lời quảng cáo
-Nên khám chuyên khoa nếu muốn con
  -Liệu pháp hormone cần được cá nhân hóa – theo dõi sát – phối hợp đa chuyên khoa
Bạn nên đến khám khi nào?
-Đã dùng testosterone nhưng chưa được tư vấn rõ
-Có xét nghiệm hormone bất thường
-Có mong muốn sinh con trong 1–2 năm tới
-Đã bị vô sinh, tinh trùng ít, rối loạn tình dục

Đặt lịch khám sinh sản nam giới – nội tiết – sinh dục:
Phòng khám BS CKI Đỗ Hoàng Dũng – 176/17 Trần Huy Liệu, P15, Q. Phú Nhuận, TP.HCM
Tư vấn sinh sản – hormone – phục hồi sinh lý: 08:00–11:00 | 14:00–16:00 |
Khám trực tiếp 17:00–20:00
Zalo: 0903 939 539

Điều trị suy sinh dục nam: Khi nào cần dùng testosterone? Khi nào nên hỗ trợ sinh sản?