HƯỚNG DẪN ESWL CHO BÁC SĨ TIẾT NIỆU
HƯỚNG DẪN ESWL CHO BÁC SĨ TIẾT NIỆU
MỞ ĐẦU
“Cứ thấy sỏi là tán” – một thói quen tưởng chừng đơn giản, nhưng đang âm thầm bóp méo thực hành tiết niệu.
Trong bối cảnh kỹ thuật tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL) ngày càng phổ biến và dễ tiếp cận, không ít bác sĩ đã vô thức sử dụng ESWL như một lựa chọn “mặc định”, thay vì là một chỉ định có cơ sở. Bệnh nhân đến khám chỉ cần có viên sỏi – bất kể vị trí, mật độ, hay tình trạng toàn thân – đều được lên lịch “tán thử xem sao”. Hệ quả là hàng loạt ca điều trị kéo dài, tái đi tái lại, nhiều lần tán không hiệu quả, hoặc tệ hơn: gây biến chứng mà không ai theo dõi kỹ lưỡng.
Bác sĩ đôi khi không rõ: Bao giờ nên tán? Bao nhiêu lần là đủ? Bao lâu thì đánh giá lại? Và khi tán xong, không vỡ – thì phải làm gì tiếp?
Không ít trường hợp còn lạm dụng kháng sinh theo kiểu “phòng hờ” mà không cần cấy nước tiểu, hoặc tán lên sỏi nhiễm trùng chưa kiểm soát, dẫn đến nhiễm trùng huyết, suy thận cấp, phải nhập viện cấp cứu. Đây không chỉ là rủi ro chuyên môn mà còn là nguy cơ pháp lý ngày càng rõ ràng.
Tài liệu “Hướng dẫn ESWL cho bác sĩ tiết niệu” này được biên soạn nhằm thay đổi cách tiếp cận đó. Thay vì “tán để xong”, chúng tôi đề xuất khung hướng dẫn toàn diện từ nguyên lý vật lý, chỉ định lâm sàng chính xác, đến quy trình thực hiện – theo dõi – xử trí biến chứng một cách bài bản. Các chương còn cung cấp bộ công cụ hành nghề tiêu chuẩn, tình huống lâm sàng thực tế, và đặc biệt là các lưu đồ xử trí – giúp bác sĩ tiết niệu thực hành ESWL một cách an toàn, cá thể hóa và hiệu quả.
ESWL là một công cụ – không phải là một quyết định.
Hiểu đúng, dùng đúng – chính là trách nhiệm nghề nghiệp của mỗi chúng ta.
——————————-
Chương 1.
Nguyên lý và cơ chế của tán sỏi ngoài cơ thể
-Sóng xung kích là gì? (Shock wave physics)
-Cơ chế phá vỡ sỏi
-Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả tán (HU, vị trí, mô mềm, BMI…)
Chương 2.
Chỉ định – Chống chỉ định – Phân loại bệnh nhân
-Phân tầng bệnh nhân phù hợp
-Danh sách chỉ định & chống chỉ định tuyệt đối – tương đối
-Tiêu chí chọn sỏi: kích thước, vị trí, mật độ
-Tiên lượng hiệu quả dựa trên hệ thống đánh giá (STONE score…)
Chương 3.
Quy trình thực hiện ESWL
-Chuẩn bị bệnh nhân
-Kỹ thuật định vị sỏi (X-quang, siêu âm)
-Cách tăng dần năng lượng – số phát sóng – tần suất
-Theo dõi trong và sau thủ thuật
Chương 4.
Theo dõi sau tán – Tiêu chuẩn đánh giá
-Khi nào gọi là thành công, thất bại?
-Theo dõi 1–2 tuần, 4 tuần, sau 3 lần tán
-Các phiếu mẫu: đánh giá – dặn dò – tổng kết
Chương 5.
Biến chứng – Xử trí
-Đau – tiểu máu – tắc nghẽn niệu quản (steinstrasse)
-Nhiễm trùng – vi khuẩn trong nhân sỏi – xử lý sớm
-Đặt JJ: chỉ định, theo dõi, rút JJ
-Lưu đồ xử trí thất bại sau tán
Chương 6.
Kháng sinh trong tán sỏi: khi nào và cho ai?
-Phân tầng nguy cơ nhiễm trùng
-Dùng kháng sinh dự phòng – điều trị – phối hợp với dẫn lưu
-Kỹ thuật giảm nguy cơ trong tán
Chương 7.
Bộ công cụ lâm sàng
-Phiếu tư vấn – cam kết
-Tường trình thủ thuật
-Phiếu dặn dò sau tán
-Bảng theo dõi sau đặt JJ
-Mẫu đơn thuốc – kháng sinh – chống đau
Chương 8.
Tình huống lâm sàng – Hỏi đáp
-Các ca điển hình: sỏi niệu quản tắc, tán thất bại, biến chứng
-Giải thích quyết định lâm sàng
-Hướng dẫn đọc phim, nhận diện sỏi khó
